کاربرد آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران، قدمتی چند هزار ساله دارد، و با وجود گذشت قرن ها هنوز مدرن مانده، و رنگ و فرم بی نظیر و بدیعی را به طبیعت بخشیده است. فن آوری های نوین امروزی در صنعت آجرسازی، دستگاه ها و امکانات فراوانی را در اختیار معماران قرار داده است، که به نوبه خود در دنیای پر رقابت امروز، ارزش روز افزون منابع، بهینه سازی و استفاده درست از آن ها را، مورد توجه بسیاری از دست اندرکاران صنایع مختلف قرار داده است. آجرها به صورت صنعتی تولید می شوند و تا حدودی جایگزین سنگ شده اند، و به عنوان اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می ‌آیند. به طور خلاصه یک ساختمان آجری مانند یک فرش دستبافت می ماند، که با انتخاب بهترین مصالح ساختمانی و ترکیب بدیع آن ها توسط معماران هنرمند، خلق می شوند.

آجرها را می توان بر اساس نوع مصرف، کیفیت، شکل و رنگ آن ها، در انواع مختلفی دسته بندی کرد.

دسته بندی آجرها بر اساس نوع مصرف:

• آجر معمولی: این دسته از آجرها به روش دستی و ماشینی تولید می شوند، و برای انجام کارهای عمومی در صنعت ساختمان سازی مناسب می باشند.
  
  
• آجر نما: این دسته از آجرها ظاهر مناسبی دارند، و از آن ها می توان در نماهای خارجی و داخلی ساختمان استفاده کرد. کاربرد این آجرها بدون نیاز به روکش بوده، و به صورت دستی یا ماشینی تولید می شوند.
  
  
• آجر مهندسی مرغوب: آجر مهندسی مرغوب، متراکم، مقاوم و نیمه شیشه ای می باشد، و همان‌طور که از نامش مشخص است باید علاوه بر ظاهر مناسب، مرغوب باشد. کاربرد آن برای ایجاد بناهایی هایی که قدرت تحمل وزن و فشار زیادی دارند، مناسب می باشد. تولید این دسته از آجر به صورت ماشینی انجام می شود.
  
  

دسته بندی آجر ها بر اساس نوع کیفیت:

• کیفیت مناسب: به کارگیری این دسته از آجرها در صنعت ساختمان سازی برای انجام مصارف معمولی و داخلی ساختمان (توکار) مناسب می باشد. کیفیت و دوام این دسته از آجرها پایین بوده و از این رو استفاده از آن ها در نماهای خارجی ساختمان توصیه نمی شود.
  
  
• کیفیت معمولی: این دسته از آجرها نسبت به آجرهای با کیفیت مناسب، دوام بیشتری داشته و می توان از آن ها در نماهای داخلی و خارجی ساختمان استفاده کرد. به این نکته نیز توجه کنید که دوام و کیفیت این آجرها در مقایسه با آجرهای با کیفیت ویژه کمتر است، اما دوام کافی برای استفاده در نماهای خارجی را خواهند داشت.
  
  
• کیفیت ویژه: این دسته از آجرها به دلیل کیفیت و دوام بالای آن ها، در صنعت ساختمان سازی، برای انجام پروژه هایی که نیاز به مصالح ساختمانی سخت و ویژه می باشند، کاربرد دارند. این آجرها برای استفاده در محیط هایی که ممکن است از آب اشباع شوند و یا احتمال وقوع یخ زدگی در آن ها زیاد است، به عنوان دیوارهای حائل، کانال های فاضلاب، کف‌پوش پیاده روها و... مناسب می باشند.
  
  

دسته بندی آجر ها بر اساس شکل:

• آجر توپر: حجم سوراخ های موجود در این نوع از آجرها از 25 درصد حجم‌شان بیشتر نمی باشد.
  
  
• آجر سوراخ دار: این دسته از آجرها، حجم منافذشان از 25 درصد حجم آن ها بیشتر است.
  
  
• آجر تو خالی: این دسته از آجرها، حجم منافذ آن ها مانند آجرهای سوراخ دار از 25 درصد حجم‌شان بیشتر است، ولی برعکس آجرهای سوراخ دار محدودیتی در ابعاد سوراخ های آن ها وجود ندارد.
  
  
• آجر متخلخل: آجرهای متخلخل حجم سوراخ های آن ها بیشتر از 20 درصد حجم آن ها می باشد.
  
  
• آجر شکل دار: این دسته از آجرها همان طور که از نامشان مشخص است، دارای شکل های هندسی خاصی بوده و متفاوت از مکعب مستطیل معمولی است.
  
  

دسته بندی آجر ها بر اساس رنگ:
از دلایل رنگی بودن آجرنماها، می توان به نحوه قرار دادن آن ها در کوره و فاصله آن ها از آتش کوره اشاره کرد. آن دسته از آجرهایی که در تماس مستقیم با شعله کوره ها می باشند، بر رنگ آن ها بسیار اثرگذار است. همچنین می توان به مواد اولیه استفاده شده در ساخت آجرها نیز اشاره کرد، از جمله اکسید فلزاتی مانند اکسیدهای مختلف آهن که در مواد اولیه آجر وجود دارد، که انواع آجرها با توجه به مواد اولیه موجود در آن ها، رنگ مخصوص به خود را خواهند داشت. رنگ آجرها ها در اثر پخت در کوره ایجاد می‌شود، لذا با مرور زمان رنگ پریدگی پیدا نمی‌کنند و رنگ آن ها ثابت می ماند.

در به کارگیری آجرهای رنگی در نماهای داخلی و خارجی ساختمان، طرز قرار دادن و ترکیب رنگ های آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

انواع آجرهای رنگی عبارتند از: آجرنمای قرمز، آجرنمای گلبهی، آجرنمای قهوه ای و...

* در مراحل تولید، خشت زنی و خشت خشک کنی آجرهای رنگی، دقت و هزینه ی زیادی به عمل می آید، از این رو این آجرها گران تر از دیگر انواع اجرها می باشند.

و در آخر:
همیشه به یاد داشته باشید که برای خلق آثار معماری منحصر به فرد، هیچ مصالح ساختمانی مانند آجر این همه راه های بی نظیر و حیرت انگیزی را ارائه نمی دهد. با توجه به نمای آجرها بر روی دیوارها، پنجره ها، ورودی ها، نماهای خارجی، سقف ها، نماهای داخلی، طرح های بی مانند زوایا، دودکش های نقش دار، راهروها و... ، در همان نگاه اول می توان به این نتیجه رسید که هیچ چیز مانند آجر، چنین آثار خاص و به یاد ماندنی را در ذهن افراد باقی نمی گذارد.

 

Read more

کلیسای جامع سنت باسیل در سال 1553 در کشور مسکو روسیه، توسط برما و پوستنیک یاکلووف ساخته شد. این کلیسا به عنوان یکی از نمادهای این کشور به شمار می آید، و قدمت آن به قرن شانزده میلادی برمیگردد. سبک های معماری بیزانس، رنسانس ایتالیا و هنر معماری اسلامی بر معماری این طرح اثر گذاشته است. برخی نقاط این کلیسا، علی الخصوص تمام سقف آن، با استفاده از آجر بنا شده است. امروزه این کلیسا یکی از جاذبه های توریستی، و پرطرفدار روسیه به شمار می آید.

سالن تئاتر آلوارو سیزا در اسپانیا

سالن تئاتر آلوارو سیزا در یینارس دل بایس (یک شهرستان در اسپانیا واقع در کاتالونیا)، با بهره گیری از آجرنمای قرمز در سال 2015، توسط آلوارو سیزا، معمار برجسته پرتغالی و برنده جایزه پریتزکر ۱۹۹۲، بنا شده است. این ساختمان دارای دو بخش می باشد، بخش اول، سالن تئاتر آن است که برای ۳۰۰ تماشاچی بوده، و قسمت دوم، بخش اداری این مجموعه می باشد.

نیروگاه بترسی در لندن

نیروگاه بترسی، در جنوب رودخانه تیمز لندن قرار گرفته است. این نیروگاه در سال 1933 با به کار گیری آجر نسوز، توسط گیلز گیلبرت اسکات، یک معمار اهل بریتانیا که برنده جوایزی همچون شوالیه (لقب) شده است، بنا شده است. این نیروگاه سوخت فسیلی است، که خود از دو نیروگاه با ساختار یکسان تشکیل شده، و هر دو نیروگاه در دو مرحله ساخته شده‌ اند.
شرکت اپل به تازگی در حال ساخت دفتر مرکزی جدیدش در محل نیروگاه بترسی لندن، که یکی از نمادهای این شهر است، می باشد.

ساختمان شهرداری در استکهلم

ساختمان شهرداری، معروف ‌ترین نماد شهر استکهلم است. این بنای مشهور در سال 1911 توسط رگنار اوستبرگ، با بهره گیری از آجر ساخته شده است. این بنا از مهم‌ترین دست‌یافته های معماری قرن بیستم سوئد به شمار می آید. هر ساله مراسم جایزه نوبل در 10 دسامبر، در این ساختمان برگزار می‌ گردد.

مسجد جامع سامرا در عراق

مسجد جامع سامرا یکی از مسجد های مشهور دوره خلافت عباسیان در شهر سامرای عراق، به دست مهندس دلیل یعقوب در سال 852 میلادی بنا گردیده است. مناره حلزونی شکل این مسجد از آجر ساخته شده، و از مهمترین شاخصه ‌های آن به شمار می ‌رود؛ این مناره با ارتفاع ۵۳ متر، از بلندترین مناره ‌های جهان اسلام محسوب می ‌شود. امروزه از این مسجد تنها دیوار بیرونی و مناره حلزونی شکل معروف آن با نام ملویه، بر جای مانده‌ است.

چیل هاوس در آلمان

ساختمان اداری شیلی هاوس (Chilehaus)، در سال 1924 توسط فريتز هوگر در بندر هامبورگ واقع در آلمان، به شکل کشتی، با استفاده از آجر در 10 طبقه ساخته شد. دلیل معروف بودن این ساختمان به دلیل قسمت بالایی آن، که یادآور قاعده ی کشتی می باشد؛ این معماری خاص از شرق ساختمان، که دو طرف ساختمان در یک زاویه ی تیز با هم تلاقی می کنند، بهتر قابل رؤیت است.

ساختمان رادیاتور در آمریکا

ساختمان رادیاتور در شهر منهتن واقع در نیویورک، در سال 1924 توسط دو معمار آمریکایی، ریموند هود و ژاک آندره فویو ساخته شد. ساختار این ساختمان بر اساس رقابت بی نظیر با برج تریبون واقع در ایالت متحده آمریکا می باشد. معماران ساختمان رادیاتور، سبک معماری گوتیک و مدرن را در طراحی این ساختمان به صورت ترکیبی به کار برده اند. استفاده از آجرنمای سیاه و سفید در قسمت جلو ساختمان (نماد زغال سنگ) انتخاب شد، تا ایده‌ی استحکام و استواری را ارائه دهد، از آجرنمای زرد نیز برای دیگر قسمت های نما، که نماد آتش است، استفاده شده است.

ساختمان اداری ترمه در همدان

ساختمان اداری ترمه به دستان فرشاد مهدی زاده و احمد بطحایی در شهر همدان طراحی شده است. این ساختمان اداری و تجاری با بهره مندی از نمای آجرنما که به صورت سنتی بنا شده، تا با بافت تاریخی منطقه همخوانی داشته باشد. از ویژگی های منحصر به فرد و جذاب ساختمان ترمه سقف منحنی آن است، که افراد می توانند روی آن حرکت کرده و بالا بروند.

ساختمان مسکونی اندرزگو در تهران

ساختمان مسکونی اندرزگو در سال 1394، توسط استودیو معماری آینه، با بهره گیری از آجرنماهای رنگی، در شش طبقه طراحی شده است، و هر طبقه دارای یک واحد آپارتمان می باشد. این ساختمان به منظور ارائه و حفظ آرامش در شهر شلوغ تهران، و همچنین محله ی شلوغ از وجود انواع ساختمان های کوتاه و بلند، بنا شده است.

لانه موریانه در ویتنام

ساختمان لانه موریانه در ویتنام توسط تروپیکال اسپیس ساخته شده است. نام لانه موریانه طرح کلی ساختمان را توصیف می‌کند، که مشابه با ساختار یک تپه موریانه است که در آن همه راهروها و اتاق‌ها در یک فضای مرکزی به هم می‌رسند. در واقع برای مقابله با شرایط آب و هوایی نامناسب منطقه باران‌های موسمی، ساختمانی از آجر بنا گردید. ساختمان لانه موریانه، نمونه اولیه ‌ای برای ساخت خانه ‌های ارزان در مناطق گرمسیری به شمار می آید.

برج قابوس در گنبد کاووس

برج گنبد قابوس واقع در استان گلستان، بلندترین برج آجری جهان، و یکی از بی‌نظیرترین آثار آجری برجسته معماری ایران در دوره اسلامی است. این بنای باشکوه به دستور قابوس بن وشمگیر، مشهورترین پادشاه آل زیار، ساخته شده است.

گنبد سلطانیه در شهر سلطانیه

گنبد سلطانیه، بزرگترین گنبد آجری در جهان، در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) بنا شده است، و از آثار برجسته معماری ایرانی و اسلامی به شمار می ‌رود. این بنا به دست مغولان احداث شد، تا به عنوان آرامگاه ابدی هشتمین ایلخان مغول، سلطان محمد خدابنده، مورد استفاده قرار گیرد. گنبد سلطانیه در جهان نیز شهرت خاصی دارد، و از نظر ارتفاع نیز بعد از کلیسای سانتا ماریای ایتالیا و مسجد ایا صوفیه ترکیه، به عنوان سومین گنبد جهان شناخته می شود.

کاخ عالی قاپو در اصفهان

عمارت عالی قاپو در زمره آثار با شکوه و بسیار نفیس عصر صفوی به شمار می آید. همانطور که در عکس مشخص است، این بنا نیز با بهره مندی از آجر بنا شده است.

سی‌ و سه ‌پل در اصفهان

سی‌ وسه‌ پل توسط الله ‌وردی خان اوندیلادزه بر روی زاینده‌رود در شهر اصفهان، و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده است. این پل، با به کارگیری آجر زرد در ساختارش، یکی از شاهکارهای معماری و پل‌سازی ایران محسوب می ‌شود و از زیبایی و عظمت منحصر به فردی برخوردار است. پرسی سایکس، سی‌وسه‌پل را یکی از پل‌های درجه اول جهان، شاردن آن را شاهکار معماری و شگفت آفرین پل و دن گارسیا آن را از بهترین آثار معماری ایران، خوانده اند.

 

Read more