کاربرد آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران، قدمتی چند هزار ساله دارد، و با وجود گذشت قرن ها هنوز مدرن مانده، و رنگ و فرم بی نظیر و بدیعی را به طبیعت بخشیده است. فن آوری های نوین امروزی در صنعت آجرسازی، دستگاه ها و امکانات فراوانی را در اختیار معماران قرار داده است، که به نوبه خود در دنیای پر رقابت امروز، ارزش روز افزون منابع، بهینه سازی و استفاده درست از آن ها را، مورد توجه بسیاری از دست اندرکاران صنایع مختلف قرار داده است. آجرها به صورت صنعتی تولید می شوند و تا حدودی جایگزین سنگ شده اند، و به عنوان اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می ‌آیند. به طور خلاصه یک ساختمان آجری مانند یک فرش دستبافت می ماند، که با انتخاب بهترین مصالح ساختمانی و ترکیب بدیع آن ها توسط معماران هنرمند، خلق می شوند.

آجرها را می توان بر اساس نوع مصرف، کیفیت، شکل و رنگ آن ها، در انواع مختلفی دسته بندی کرد.

دسته بندی آجرها بر اساس نوع مصرف:

• آجر معمولی: این دسته از آجرها به روش دستی و ماشینی تولید می شوند، و برای انجام کارهای عمومی در صنعت ساختمان سازی مناسب می باشند.
  
  
• آجر نما: این دسته از آجرها ظاهر مناسبی دارند، و از آن ها می توان در نماهای خارجی و داخلی ساختمان استفاده کرد. کاربرد این آجرها بدون نیاز به روکش بوده، و به صورت دستی یا ماشینی تولید می شوند.
  
  
• آجر مهندسی مرغوب: آجر مهندسی مرغوب، متراکم، مقاوم و نیمه شیشه ای می باشد، و همان‌طور که از نامش مشخص است باید علاوه بر ظاهر مناسب، مرغوب باشد. کاربرد آن برای ایجاد بناهایی هایی که قدرت تحمل وزن و فشار زیادی دارند، مناسب می باشد. تولید این دسته از آجر به صورت ماشینی انجام می شود.
  
  

دسته بندی آجر ها بر اساس نوع کیفیت:

• کیفیت مناسب: به کارگیری این دسته از آجرها در صنعت ساختمان سازی برای انجام مصارف معمولی و داخلی ساختمان (توکار) مناسب می باشد. کیفیت و دوام این دسته از آجرها پایین بوده و از این رو استفاده از آن ها در نماهای خارجی ساختمان توصیه نمی شود.
  
  
• کیفیت معمولی: این دسته از آجرها نسبت به آجرهای با کیفیت مناسب، دوام بیشتری داشته و می توان از آن ها در نماهای داخلی و خارجی ساختمان استفاده کرد. به این نکته نیز توجه کنید که دوام و کیفیت این آجرها در مقایسه با آجرهای با کیفیت ویژه کمتر است، اما دوام کافی برای استفاده در نماهای خارجی را خواهند داشت.
  
  
• کیفیت ویژه: این دسته از آجرها به دلیل کیفیت و دوام بالای آن ها، در صنعت ساختمان سازی، برای انجام پروژه هایی که نیاز به مصالح ساختمانی سخت و ویژه می باشند، کاربرد دارند. این آجرها برای استفاده در محیط هایی که ممکن است از آب اشباع شوند و یا احتمال وقوع یخ زدگی در آن ها زیاد است، به عنوان دیوارهای حائل، کانال های فاضلاب، کف‌پوش پیاده روها و... مناسب می باشند.
  
  

دسته بندی آجر ها بر اساس شکل:

• آجر توپر: حجم سوراخ های موجود در این نوع از آجرها از 25 درصد حجم‌شان بیشتر نمی باشد.
  
  
• آجر سوراخ دار: این دسته از آجرها، حجم منافذشان از 25 درصد حجم آن ها بیشتر است.
  
  
• آجر تو خالی: این دسته از آجرها، حجم منافذ آن ها مانند آجرهای سوراخ دار از 25 درصد حجم‌شان بیشتر است، ولی برعکس آجرهای سوراخ دار محدودیتی در ابعاد سوراخ های آن ها وجود ندارد.
  
  
• آجر متخلخل: آجرهای متخلخل حجم سوراخ های آن ها بیشتر از 20 درصد حجم آن ها می باشد.
  
  
• آجر شکل دار: این دسته از آجرها همان طور که از نامشان مشخص است، دارای شکل های هندسی خاصی بوده و متفاوت از مکعب مستطیل معمولی است.
  
  

دسته بندی آجر ها بر اساس رنگ:
از دلایل رنگی بودن آجرنماها، می توان به نحوه قرار دادن آن ها در کوره و فاصله آن ها از آتش کوره اشاره کرد. آن دسته از آجرهایی که در تماس مستقیم با شعله کوره ها می باشند، بر رنگ آن ها بسیار اثرگذار است. همچنین می توان به مواد اولیه استفاده شده در ساخت آجرها نیز اشاره کرد، از جمله اکسید فلزاتی مانند اکسیدهای مختلف آهن که در مواد اولیه آجر وجود دارد، که انواع آجرها با توجه به مواد اولیه موجود در آن ها، رنگ مخصوص به خود را خواهند داشت. رنگ آجرها ها در اثر پخت در کوره ایجاد می‌شود، لذا با مرور زمان رنگ پریدگی پیدا نمی‌کنند و رنگ آن ها ثابت می ماند.

در به کارگیری آجرهای رنگی در نماهای داخلی و خارجی ساختمان، طرز قرار دادن و ترکیب رنگ های آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

انواع آجرهای رنگی عبارتند از: آجرنمای قرمز، آجرنمای گلبهی، آجرنمای قهوه ای و...

* در مراحل تولید، خشت زنی و خشت خشک کنی آجرهای رنگی، دقت و هزینه ی زیادی به عمل می آید، از این رو این آجرها گران تر از دیگر انواع اجرها می باشند.

و در آخر:
همیشه به یاد داشته باشید که برای خلق آثار معماری منحصر به فرد، هیچ مصالح ساختمانی مانند آجر این همه راه های بی نظیر و حیرت انگیزی را ارائه نمی دهد. با توجه به نمای آجرها بر روی دیوارها، پنجره ها، ورودی ها، نماهای خارجی، سقف ها، نماهای داخلی، طرح های بی مانند زوایا، دودکش های نقش دار، راهروها و... ، در همان نگاه اول می توان به این نتیجه رسید که هیچ چیز مانند آجر، چنین آثار خاص و به یاد ماندنی را در ذهن افراد باقی نمی گذارد.